Սոցիալական արդարություն, աղքատության հաղթահարում եւ սոցիալական ներառող հասարակություն

Սոցիալական արդարության, համերաշխության, հավասար հնարավորությունների ու բոլոր անդամներին ներառող հասարակությունը առողջ, հանդուրժող, սոցիալական բեւեռացումն ու խտրականությունը բացառող հանրույթ ունենալու գրավականն է: Այս ոլորտում առաջնային նպատակներն են.

• ապահովել բնակչության եկամուտների իրական աճ, ամրապնդել սոցիալական պաշտպանության համակարգը,
• վերականգնել սոցիալական արդարությունն ու սոցիալական խախտված իրավունքները,
• պաշտպանել անապահով խավերի աշխատանքային իրավունքը,
• կրճատել, ապաեւ բացառել գործազրկությունը` իրականացնել զբաղվածության արդյունավետ քաղաքականություն,
• հետամուտ լինել հարեւան եւ այլ երկրներից տեղահանված ու Հայաստանի Հանրապետությունում մշտական բնակություն հաստատած փախստականների սերտաճմանը հասարակության մեջ,
• հավասար հնարավորություններ ապահովել բոլորի համար` բացառելով խտրականություն ու հասարակության որեւէ խմբի` լուսանցք մղվելը,
• հասարակության մեջ հաշմանդամություն ունեցող անձանց ներառման չափը ժողովրդավարական հասարակության, ժողովրդի բարեկեցության չափանիշներից մեկն է: Հաշմանդամություն ունեցող անձանց նկատմամբ իրականացվող սոցիալական քաղաքականության նպատակը պետք է լինի ներառումը իբրեւ հասարակության սոցիալական զարգացման միջոց, որն արտացոլում է համբերատարության, բազմազանության հարգանքի, հնարավորությունների հավասարության, համերաշխության, անվտանգության, առանց խտրականության, ինչպես նաեւ հասարակության բոլոր շերտերի մասնակցության սկզբունքներով զարգանալու` հասարակության հնարավորությունը,
• հատուկ ուշադրություն դարձնել աղետի ենթարկված գոտու վերականգնմանը եւ սահմանամերձ գյուղերի զարգացմանը,

Առաջնային օրենսդիրեւգործադիրքայլեր 

• Փոփոխություններ կատարել «Նվազագույն ամսական աշխատավարձի մասին» օրենքում` նվազագույն ամսական աշխատավարձի չափը մեկընդմիշտ հավասարեցնելով նվազագույն սպառողական զամբյուղի դրամական արտահայտությանը, միաժամանակ դրանք շաղկապելով «Կենսապահովման նվազագույն զամբյուղի եւ կենսապահովման նվազագույն բյուջեի մասին» օրենքի հետ:
• Նվազագույն կենսաթոշակը եւ նվազագույն աշխատավարձը 2013թ. հասցնել 80.000 դրամի, ամեն հաջորդ տարի ավելացնելով 10.000 դրամով` գնաճին համարժեք հավելումներին զուգահեռ:
• Պետական հատվածի աշխատողների թվում պետական ծառայողների եւ քաղծառայողների բազային պաշտոնական դրույքաչափն առաջարկվում է սահմանել 111.000 դրամ, իսկ միջին աշխատավարձը հասցնել 210.000 դրամի:
• Աշխատուժի շուկայում եւ պետական հատվածի աշխատավարձերի ոլորտում ճկուն քաղաքականության միջոցով հանրապետությունում միջին աշխատավարձը հասցնել 200.000 դրամի:
• Նախկին ԽՍՀՄ խնայբանկերում ավանդները պետական ներքին պարտք ճանաչելու եւ դրանց փոխհատուցման կարգ սահմանելու միջոցով հաստատել ավանդների փոխհատուցման արդարացի մեխանիզմ եւ կրկնապատկել փոխհատուցման գործակիցները, սահմանել փոխհատուցման ժամկետների հստակ ժամանակացույցեր:
• Ընդունել սոցիալական ապահովագրության մասին օրենք, սոցիալական պաշտպանության փաթեթներ պատրաստել սոցիալապես խոցելի խմբերի համար:
• Վերանայել «Պետական նպաստների մասին», «Բնակչության զբաղվածության եւ գործազրկության դեպքում սոցիալական պաշտպանության մասին» օրենքները` վերասահմանելով սոցիալապես խոցելի խավերին տրամադրվող նպաստների, գործազրկության նպաստների չափերը` ըստ այդ խմբերի սոցիալական-տնտեսական կարիքների համաչափ գնահատականի:
• Հայկական դրամի արժեզրկման գործընթացից խուսափելու նպատակով փոխհատուցել պետական ներքին պարտք ճանաչված ավանդները` երկրի տնտեսական զարգացման կարեւորագույն ուղղությունների համար կատարվող ներդրումներում բնակչության ավանդների չափով բաժնեմասեր տրամադրելու միջոցով: Այդ ծրագրերի իրականացման համար օգտագործել ապօրինի սեփականաշնորհված եւ անարդյունավետ օգտագործված գույքը, որի մեջ բնակչությունն իր ավանդների արժեքի չափով կարող է ունենալ բաժնեմասի իրավունք: Սա լուրջ խթան կհանդիսանա տնտեսության, հատկապես` արժեթղթերի շուկայի զարգացման համար:
• Ընդունել նոր աշխատանքային օրենսգիրք, փոփոխություններ մտցնել աշխատանքի վարձատրության մասին, կենսապահովման նվազագույն զամբյուղի եւ կենսապահովման նվազագույն բյուջեի մասին ՀՀ օրենքներում` դրանք փոխկապակցելով նվազագույն աշխատավարձի հետ:
• Լրամշակել հանրային ծառայությունները կարգավորող մարմինների մասին օրենքը:
• Արմատապես վերանայել Աղքատության հաղթահարման ռազմավարական ծրագրի (ԱՀՌԾ) սկզբունքները, խնդիրները եւ քաղաքականությունը:
• Էապես փոփոխել «Աշխատանքային օրենսգիրքը»` հավասարակշռելով գործատուի շահերի ու աշխատողի իրավունքների համաչափ պաշտպանությունը:
• Փոփոխություններ եւ լրացումներ առաջարկել «Աշխատանքի պետական տեսչության մասին» օրենքում` բարձրացնելով եւ հստակեցնելով տեսչության դերը գործատուների կողմից աշխատանքային իրավունքների ապահովումը վերահսկելու գործում:
• Առաջարկել «Աղետի գոտու մասին» օրենք` կարգավորելով տեխնածին, բնական եւ այլ աղետների դեպքում աղետի գոտու սահմանման, աղետից տուժած բնակչության պետական համարժեք աջակցության, աղետի գոտու վերականգնման հարցերը, համարժեք փոփոխություններ կատարելով «Արտակարգ իրավիճակներում բնակչության պաշտպանության մասին» օրենքում:
• Անվճար բժշկական ապահովագրություն տրամադրել «Փարոս» ծրագրում ընդգրկված սոցիալապես անապահով ընտանիքների անդամներին եւ թոշակառուներին:
• Աղետի գոտու վերականգնման, բարեկարգման եւ կոմունալ պայմանների բարելավման նպատակով 2013թ. ՀՀ բյուջեով հատկացնել 100 մլն ԱՄՆ դոլարին համարժեք դրամ:
• Հարեւան եւ այլ երկրներից տեղահանված ու Հայաստանի Հանրապետությունում մշտական բնակություն հաստատած փախստականների բնակարանային խնդիրները լուծել էժան, հիփոթեքային վարկեր տրամադրելու միջոցով: Բնակարանաշինության ընթացքում կիրառել փախստականների «աշխատանքի մասնակի փոխհատուցման» սկզբունքը:
• Բարձրացնել հանրային ծառայությունների մատչելիությունն ու որակը եւ համապատասխանեցնել եվրոպական չափանիշներին:
• Իրականացնել ՀՀ-ում հաշմանդամություն ունեցող անձանց իրավունքների պաշտպանությանը, հասարակության կյանքին նրանց լիարժեք մասնակցության խթանմանը եւ կենսաորակի բարելավմանն ուղղված ծրագրեր եւ գործողություններ:
• Առավելագույնս ՀՀ ներպետական օրենսդրության ու պրակտիկայի մեջ ներմուծել հաշմանդամ մարդկանց իրավունքների պաշտպանության ՄԱԿ-ի կոնվենցիան, որը ՀՀ-ում ուժի մեջ է մտել 2010 թվականի հոկտեմբերի 20-ից եւ որով պետությունը պարտավորվում է սոցիալապես ներառել հաշմանդամություն ունեցող անձանց հասարակության մեջ, ստեղծել արժանապատիվ կյանք վարելու պայմաններ ու հնարավորություններ:
• Հաշմանդամներին հասարակության լիիրավ անդամ դարձնելու նպատակով ոչ միայն լուծել նրանց վերականգնման, այլեւ ժամանակակից հասարակության պայմաններում սոցիալ-տնտեսական հարմարեցման խնդիրները:
• ՄԱԿ-ի կոնվենցիային համապատասխան` հաշմանդամություն ունեցող անձինք պետք է հնարավորություն ունենան ակտիվորեն ներգրավվելու քաղաքականության ու ծրագրերի, այդ թվում` ուղղակիորեն իրենց վերաբերող վերոնշյալ ծրագրերի վերաբերյալ որոշումներ կայացնելու գործընթացներում, պետական եւ տեղական ինքնակառավարման մարմիններում, կուսակցություններում: Պետությունը պետք գիտակցի հաշմանդամություն ունեցող անձանց համար իրենց ինքնուրույնության ու անկախության, ազատ ընտրության իրավունքի կարեւորությունը, ֆիզիկական, սոցիալ-տնտեսական, մշակութային միջավայրի, առողջապահության, կրթության, տեղեկատվության ու հաղորդակցության մատչելիության անհրաժեշտությունը, որով հաշմանդամություն ունեցող անձանց հնարավորություն կտրվի լիարժեքորեն օգտվելու մարդու իրավունքներից ու հիմնարար ազատություններից:
• Պայքարել խտրականության դեմ եւ մարդու իրավունքների պաշտպանության համար` այդ թվում ամրապնդելով հաշմանդամ մարդկանց ինքնուրույնությունը, ընտրության ազատությունը եւ կյանքի որակը, նպաստելով հաշմանդամության մասին` որպես մարդկային բազմազանության տարրերից մեկի, իրազեկության աստիճանի բարձրացմանը:
• Մանկատների շրջանավարտներին անհատույց վարձակալության հիմունքներով բնակարանով ապահովելու նպատակով պետբյուջեից տարեկան հատկացնել առնվազն 500 մլն դրամ:
• Հաշմանդամություն ունեցող անձանց համար ապահովել հասարակական կյանքի բոլոր բնագավառներում մատչելիություն, հավասար իրավունքներ եւ հնարավորություններ, ինչպես նաեւ գործուն մասնակցություն հասարակական-քաղաքական, համայնքային, մշակութային կյանքին, կրթության ոլորտին, ստեղծել զբաղվածության մատչելի միջավայր եւ տրանսպորտային, առողջապահական եւ իրավական պաշտպանություն: