Ակումբի համակարգող
Բարեւ ձեզ, «Ուրբաթ» մամուլի ակումբի հյուրն է «Ժառանգություն» կուսակցության առաջնորդ Րաֆֆի Հովհաննիսյանը: Պարոն Հովհաննիսյանը կխոսի առաջիկա խորհրդարանական ընտրությունների մասին եւ կներկայացնի, թե ինչ պայքար է սպասվում քաղաքական ուժերին: Խնդրեմ, կարող եք սկսել:

Րաֆֆի Հովհաննիսյան
Շնորհակալություն:

Բարի օր բոլորին: Շնորհակալություն եմ ուզում հայտնել Ձեզ` մամուլի ներկայացուցիչներիդ, հասարակության աշխույժ մասնակից հատվածին, որը վերջին օրերի ու շաբաթների ընթացքում ինձ եւ մեզ հետ ուղղակի, թե անուղղակի կիսվել է մտահոգությունների, տեսակետների, հույզերի եւ ապագա այլընտրանքների վերաբերյալ: Ես ամեն ինչ շատ ուշադիր լսում եմ, կարդում եմ, գնահատում եմ, եւ իմ դատողություններն ու որոշումները միմիայն հարստանում են այդ իրական երկխոսության շնորհիվ:

Երկարատեւ ու որակյալ աննախադեպ երկունքից հետո ձեւավորվել է «Ժառանգություն» կուսակցության համամասնական ցուցակը, որն այս տարի եւ առաջիկա տարիների համար առաջարկում է միացյալ հավաքական, որտեղ ապահովվում են հայ մարդու, Հայաստանի քաղաքացու ազատությունը, ներկայացվածությունը ամենատարբեր հասարակական շերտերից, գաղափարների, մտքերի, այլընտրանքների ազատ մրցակցությունը որոշակի ուղենիշների շրջանակներում: Փաստորեն կազմավորվել է նոր Հայաստանի կերտմանն ուղղված քաղաքական, քաղաքացիական մի ամբողջական այլընտրանք, որտեղ գերակա արժեքներն են Հայաստանի քաղաքացու իրավունքի գերակայությունը, Հայաստան պետության ինքնիշխանության պաշտպանությունը եւ Հայաստանի ու հայ ժողովրդի ազգային շահի գիտակցումը եւ համազգային իրացումը:

Ոչ մեկը չպետք է դիտարկի «ժառանգության» ցուցակն առանձին համարներով կամ առաջին տասնյակով, այլ այն պիտի ընկալի, որքան էլ դժվար է եւ աննախադեպ իրավիճակ արտացոլող, իր ամբողջության մեջ, որովհետեւ «Ժառանգությունն» ազատ, արդար, թափանցիկ ընտրությունների դեպքում` եւ դրանք մենք ակնկալում ենք մայիսի 6-ին, ներկայացված է լինելու Ազգային ժողովում համամասնական քվեի 25%-ի արտացոլմամբ: Մենք ակնկալում ենք այդ ազատ, արդար ընտրությունները, եւ նրանք, ովքեր այսօր հետադարձ հայացքով ասում են` այո, եղել են սխալ ընտրություններ, կեղծարար մոտեցումներ, գողացված ընտրություններ, այս անգամ աննախադեպ է լինելու, եւ այդ հանձնառությունն արձակվում է գործող նախագահի ու իշխող կուսակցությունների ներկայացուցիչների շուրթերից: Ես դա լրջագույնս ընդունում եմ` որպես համաքաղաքացի, որպես «Ժառանգության» ներկայացուցիչ, եւ ասում եմ, որ տվյալ դեպքում նրանք, ովքեր այդ հանձնառությունը վերցնում են հայ ժողովրդի առջեւ, պետք է նաեւ գիտակցեն, որ 5 տարի առաջ (եւ սա կարող են հավաստել եթե ոչ ճշմարտախոսները, ապա գոնե ճշմարտագետները, ովքեր գիտեն, թե ինչ եղավ Երեւանում եւ Հայաստանում 5 տարի առաջ), «Ժառանգությունը» փաստացի հաղթեց Երեւանում, եւ նրա ցուցանիշները հանրապետության տարածքով մեկ շատ ավելի բարձր էին, քան իրականում արձանագրեց Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովը: Այդ զրոները, որ կային «Ժառանգության» դիմաց հարյուրավոր ընտրատեղամասերում` կեղծարարության զրոներ էին: Մենք այն ժամանակ նոր էինք, մեր առաջին փորձն էր, անփորձ էինք, բայց այս անգամ մենք պատրաստ ենք: Մենք պատրաստ ենք կրկնելու այդ հետագիծը` մայրաքաղաքում լինելու առաջինը եւ հանրապետության ողջ տարածքում` առաջատարներից մեկը:

Մեր հարգարժան պատգամավորները, ովքեր ձեր աչքի առջեւ, ձեր գնահատանքով, մեկ-մեկ էլ ձեր քննադատության ներքո այս 5 տարիների ընթացքում լինելով հասարակական կիզակետում` մարտի 1-ից մինչեւ բերդեր ու բանտեր, մարդու իրավունքի պաշտպանության ցանկացած ասպարեզում, Արցախի ամբողջականության եւ ճանաչման, Մեծ հայրենազրկման, Ցեղասպանության դատապարտման առաջագծերում, ոչ բոլորն են հայտնվել համամասնական ցուցակի առաջին տասնյակում, ինչը որոշակի դժգոհություն, իհարկե, առաջ է բերել: Ես ուզում եմ ձեզ ասել այսօր ամենայն պատասխանատվությամբ եւ անմիջականությամբ, որ մեր պատգամավորները լինելու են հաջորդ գումարման Ազգային ժողովում: Եվ այն, որ իրենք գտնվում են այդ համարների տակ, որ արդեն հանրային սեփականություն է, արտացոլում է հաղթանակի նկատմամբ մեր ինքնավստահությունը եւ մեր պատգամավորների բացառիկ պարկեշտությունը: Իրենք լավ գիտեն, որ շարժիչը, լոկոմոտիվը պետք է եւ միջնամասում լինի, հետնամասում նաեւ` ինչու չէ: Եվ իրենք պատրաստ են, գիտեն, որ այս քաղաքացիական, քաղաքական միավորը, որտեղ այլեւս չկան «Ժառանգություն», «Ազատ դեմոկրատներ» կամ հասարակական հատված բաժանումները, հավաքական միավորված թիմ է, որի յուրաքանչյուր անդամ` համակված միասնության զգացումով, պիտի իր լուծը վերցնի եւ տանի այս այլընտրանքը դեպի հաղթանակ:

Ակումբի համակարգող
Եթե կարելի է` անցնենք հարցերին:

Րաֆֆի Հովհաննիսյան
Համբերեք, ես էլի ասելիք ունեմ, եկել եմ ասելիքով: Մի քանի օր, գիտեք, որ իմ խնդրանքով հետաձգվել է այս ասուլիսը, դա «Ուրբաթ» ակումբի մեղքը չէ, նրա արհեստավարժության պակասից չէ, դա իմ խնդրանքն է եղել: Եվ կարծում եմ` ճիշտ է, որ մենք կարողանանք ուրբաթ օրով` ոչ թե երկուշաբթի, դիտարկել այս շաբաթվա իրադարձությունները հենց «Ուրբաթ» ակումբում:

Մեկ տարի առաջ, դուք գիտեք, ես հրապարակային հացադուլի մեջ էի: Կարելի է մտածել, գոնե ես ներքուստ նման ինքնազգացողություն ունեմ, որ այսօրվա մեր հրապարակային առաջարկը` «Ժառանգության» ցուցակն իր բովանդակությամբ, իր իմաստասիրությամբ, իր մատուցմամբ այդ Ազատության ծոմի կամ հացադուլի շարունակությունն է: Շարունակություն, որն առաջարկում է անհատական, կուսակցական եւ համազգային աստիճաններում մի նոր քննություն, որ յուրաքանչյուրս պետք է բռնի, քննություն` ներքուստ փոխվելու եւ ինքներս փոխվելով` երկիրը փոխելու, ներելու ու ներվելու, ոչ թե հավատաքննելու մեկը մյուսին, այլ ընդունելով անցյալը, ուղղելով այդ անհատական եւ հավաքական անցյալը, գնահատելով ներկան` անցնել առաջ, դեպի ապագա` դեպի այս նոր այլընտրանքի հաղթանակը:

Այն քաղաքացին, ով կուսակցական է, ով ազատ քաղաքացի է, քաղաքացիական հասարակության ակտիվիստ է, ով պատրաստ է էափոխվելու եւ այդ փոփոխությամբ անձնական մաս կազմելու մեծ փոփոխության, պատրաստ է ընդունելու «Ժառանգության» երեք հիմնական ուղենիշները, տեղ ունի մեզ մոտ` թե ցուցակում եւ թե ընդհանրապես մեր պայքարում:

Վերջին շրջանում, հատկապես վերջին օրերի ընթացքում խոսվել է պատվերների եւ, չգիտեմ, հավատաքննության մասին, ուզում եմ դա իմ նախախոսքում քննել եւ հետո, եթե այլ հարցեր կան, սիրով ես դրանց կպատասխանեմ: Իմ պատվերը` եթե որեւէ մեկը տարակուսում է կամ կասկած ունի կամ հռետորական ինչ-որ միավոր է ուզում վաստակել իր համար, գալիս է իմ խղճից, իմ հավատից ու իմ սիրուց, եւ ուրիշ ոչ մի տեղից: Շատ անգամ նրանք, ովքեր խոսում են պատվերներից եւ ուրիշների հավատաքննությունից, իրենք վտանգի տակ են` պատվիրակատար կամ հավատաքննիչ դառնալու: Եվ ես խնդրում եմ այս նուրբ նախընտրական շրջանում չջլատենք հասարակական հրապարակային ընդդիմադիր ժողովրդին պատկանող ուժերը, բաժան-բաժան չանենք, ինչպես որ եղավ անցյալ տարի հրապարակում` հայտնի հացադուլի օրերին: Երբ երեկ առաջադրեցի իմ թեկնածությունը թիվ 7 ընտրատարածքում, չգիտեի, որ կլիներ ընդդիմադիր այլընտրանքային թեկնածու: Անցյալ կիրակի օրը` «Ժառանգության» խորհրդի նիստից հետո, երբ «Ժառանգությունը» որոշեց համամասնական եւ մեծամասնական մեր թեկնածուներին, հետեւելով օրախնդիր զարգացումներին, ես սպասում էի մինչեւ վերջին օրը` հասկանալու համար, թե այդ ո´ր ընտրատարածքն է, որը պիտի մնա անայլընտրանք, որովհետեւ մեր կյանքում եւ հատկապես մեր երկրում ամեն ինչը պետք է ունենա իր այլընտրանքը: Կյանքի այլընտրանքը մահն է, մահվան այլընտրանքը` հարությունը, եւ ով չի հավատում հարությանը, հարության այլընտրանքը` դա ոչնչությունն է եւ ոչնչապաշտությունը: Եվ յուրաքանչյուր նախագահ, յուրաքանչյուր իշխանություն եւ յուրաքանչյուր թեկնածու պետք է ունենա իր այլընտրանքը: Ու ես հանձս առա` չիմանալով, թե էլ ով է դնելու, որ կլինեմ այդ ընտրատարածքում` Արմենուհու տատիկի եւ պապիկի թաղում` Մալաթիայում, այդ այլընտրանքը: Ներկա դրությամբ ես կարծում եմ, որ ժամը հնչել է` նրանք, ովքեր իրենց համարում են ընդդիմադիր` լինի կուսակցություն, դաշինք, ինքնառաջադրված թեկնածու, նստեն սեղանի շուրջ, քանի ուշ չէ, ողջամիտ, շրջահայաց եղանակով, համալիր մեթոդաբանությամբ առաջ գնան` աննախադեպ այն հաշվարկով, որ յուրաքանչյուր ընտրատարածքում մնա ընդդիմադիր մեկ միասնական թեկնածու: Եվ սա պետք է լինի հետեւողական, համապարփակ եւ կոշտ քննադատական քննարկման միջոցով: Եթե մենք թույլ տանք` դեռ ոչինչ չմեկնարկած, վերադառնալ անցյալ տարվա մարտի հրապարակային մենամարտերի հռետորաբանությանն ու ինքնահավան հատվածապաշտությանը, որոնք բաժան-բաժան են անում ժողովրդին, ուրեմն` շատ վատ օրեր են սպասվում բոլորիս: Ես հավատում եմ հակառակին` մայիսի 7-ին, այսպես թե այնպես, մենք արթնանալու ենք որակապես նոր Հայաստանում:

Ակումբի համակարգող
Շնորհակալություն: Նախապես հայտարարեմ, որ հարցերը` մեկական, բոլորդ հարց տալու հնարավորություն կունենաք, բոլոր հարցերը կհնչեն:

Հարց
Պարոն Հովհաննիսյան, ասացիք, որ շատ վստահ եք, որ այս անգամ ընտրությունները ազատ են լինելու: Բացի նախագահի խոսքից, որն, ըստ էության, ամեն անգամ եղել է, ինչ-որ այլ հիմնավորում ունե՞ք վստահության համար:

Րաֆֆի Հովհաննիսյան
Մամուլի ասուլիսի արձանագրությունը կա, կրկնեմ` ինչ ասել եմ. ես ակնկալում եմ, որ կլինեն աննախադեպ ազատ, արդար, թափանցիկ ընտրություններ, ես այդ ակնկալիքը ունեմ եւ այդ ակնկալիքով առաջնորդվում եմ: Եթե այդ ակնկալիքը չարդարանա, մենք միասին կհավաքվենք այստեղ եւ կորոշենք մեր հաջորդ քայլը:

Հարց
Այդ ակնկալիքն ինչի՞ հիման վրա է: Այսինքն` 2008-ից ի վեր ինչ-որ բան փոխվե՞լ է:

Րաֆֆի Հովհաննիսյան
Գործոննե՞րը… գործող նախագահի հանձնառությունը` մեկ, մասնակից քաղաքական ուժերի բազմազանությունը` երկու, նրանց միջեւ համակշիռների տարաբաժանումը եւ այն, որ լինելու է, իմ կարծիքով, շատ աշխույժ քաղաքական ուժերի, անկախ դիտորդների` առավելաբար հայաստանյան, ներկայություն: Եվ ամենակարեւոր գործոնը մեր երկրի համար այն վտանգն է, որը, կարծում եմ, բոլորը գիտակցում են: Ո՞ւր կգնա երկիրը, եթե հանկարծ այս անգամ էլ խոսքն ու գործը չբռնեն, եւ միջազգային հանրության առջեւ ստանձնած հանձնառությունը դարձյալ ի կատար չածվի: Ես կարծում եմ, որ ոչ մեկը պիտի չուզենա այդ ռիսկը դիտարկել, թե ինչ է լինելու Հայաստանում մայիսի 7-ից հետո, եթե անհավանականը հավանական չդառնա:

Հարց
Վերադառնալով Ձեր առաջարկին` ընդդիմադիր ուժերի հետ համագործակցելու առնչությամբ. ինչպե՞ս եք դա պատկերացնում, օրինակ, եթե վերցնենք թիվ 7 ընտրատարածքը, որտեղ դուք եք ու Նիկոլ Փաշինյանը: Առաջարկե՞լ եք նրան հանդիպել: Կամ դուք մտավախություն չունե՞ք, որ այդ ձեր պայքարի արդյունքում, միեւնույն է, կհաղթի Սամվել Ալեքսանյանը:

Րաֆֆի Հովհաննիսյան
Նախ` դուք գիտակից համաքաղաքացիներ եք, եւ ես չեմ ուզում քարոզել կամ համոզել, բայց մի քիչ մտահոգիչ է, թեեւ գիտակցված են ձեր ռեպլիկը, ձեր ակնարկները, թե ինչպես եք ակնկալում, որ մեր ժողովուրդը, շարքային քաղաքացին դուրս գա ճակատագրապաշտության ճիրաններից, եթե մենք ինքներս ասում ենք, որ դա արդեն կատարված փաստ է: Ես մերժում եմ դա, որքան հասկանում եմ, դա ունի գիտակցական հենք, մենք դուրս պիտի գանք դրանից: Ես ընտրեցի այն ընտրատարածքը, որտեղ, իմ կարծիքով, այդ ճակատագրապաշտությունն առավել ցայտուն է եւ հարվածն` ավելի մեծ: Այդ տեսակետից մեծ հարգանքով գնահատում եմ նաեւ Նիկոլ Փաշինյանի որոշումը: Նույն ընտրատարածքում` իրարից անկախ, մենք դրել ենք մեր թեկնածությունները: Կարծում եմ` կան մի քանի կուսակցություններ եւ դաշինք, ինքնառաջադրված թեկնածուներ, որոնք իրենց ընդդիմադիր են համարում: Ուրեմն` եթե իսկապես ուզում ենք իշխանության փոփոխություն, հավաքվենք սեղանի շուրջ եւ համալիր քննարկման միջոցով հանգենք ոչ թե փոխզիջումային, այլ հաղթական համապարփակության, որտեղ յուրաքանչյուր ընտրատարածքում ընդդիմությունը կունենա մեկ թեկնածու:

Հարց
Այսինքն` եթե քննարկումների արդյունքում որոշում կայացվի, որ Նիկոլ Փաշինյանը պետք է լինի առաջադրված ընդդիմության կողմից, դուք պատրա՞ստ եք ձեր թեկնածությունը հանել:

Րաֆֆի Հովհաննիսյան
Ինչպես միշտ:

Հարց
Պարոն Հովհաննիսյան, Դուք ասացիք, որ կոչ եք անում ընդդիմադիր ուժերին, որպեսզի ամեն ընտրատարածքում մեկ ընդդիմադիր թեկնածու լինի, եթե չեմ սխալվում, արդեն իսկ որոշակի բանակցություններ այդ հարցի հետ կապված ընթացել են «Ժառանգության», ՀՅԴ-ի եւ ՀԱԿ-ի միջեւ, եթե չեմ սխալվում, կան արդեն ինչ-որ պայմանավորվածություններ:

Րաֆֆի Հովհաննիսյան
Տակավին ոչ:

Հարց
Նիկոլ Փաշինյանն ասում է, որ ինքն ավելի շուտ է դրել, ժամը 4:30-ի սահմաններում հանձնել է, դեռ ոչ ոք չի եղել: Այսինքն` ինքը նախապես չի իմացել, որ Դուք առաջադրվելու եք:

Րաֆֆի Հովհաննիսյան
Եվ` փոխադարձ

Հարց
Ես չեմ կասկածում Ձեր ասածին: Փաստորեն` եթե մնացինք դուք եւ Նիկոլ Փաշինյանը, ապա միմյանցից ձայն եք տանելու, այսինքն` արդեն ջլատում եք ձայները: Ինչպե՞ս եք լուծելու այդ հարցը:

Րաֆֆի Հովհաննիսյան
Ես փորձեցի պատասխանել:

Հարց
Այսինքն` պետք է որոշվի` դո՞ւք մնաք, թե՞ Նիկոլ Փաշինյանը, հակառակ դեպքում երկուսդ էլ կմնաք: Պետք է հանդիպեք, հակառակ դեպքում երկուսով եք գնալու:

Րաֆֆի Հովհաննիսյան
Գիտե՞ք ինչ, ես ձեր դերակատարումը մեր հասարակության մեջ բարձր եմ գնահատում, բայց այդ որոշումը կախված չէ լրագրողական հարցուպատասխանից, այսինքն` մենք պետք է ուղղակի հանդիպենք ոչ միայն երկուսով, այլ համալիր եղանակով դնենք վիճահարույց բոլոր խնդիրները նույն նժարի վրա եւ լուծում տանք, եւ ես կարծում եմ, որ մենք կկարողանանք դա անել: Բայց եթե թույլ տանք, որ այդ հատվածական հռետորաբանությունը, որ արդեն սկսել է, գնալով խորանա կամ ընդարձակվի, պիտի դժվար լինի: Մենք պիտի ետ կանգնենք եւ շատ ուշիմ, ողջախոհ լուծումներ գտնենք, եւ ես հավատացած եմ, որ կգտնենք:

Հարց
Եթե չեմ սխալվում, երկու տարի առաջ էր, երբ ասացիք, որ այլեւս հրաժարականներ չեք տալու: Հիմա այս դեպքում, որ ասում եք, թե հնարավոր է, ըստ էության, որ հանեք Ձեր թեկնածությունը, չի՞ ստացվում, որ նորից հրաժարական եք տալիս, այսինքն` հետեւողական չեք:

Րաֆֆի Հովհաննիսյան
Ոչ: Լրագրողական հիշողությունը շատ լավ է, Լիլիթ: Շնորհակալություն, որ ինձ հաշվետու ես պահում, բայց կարծում եմ, որ սրանք տարբեր բաների մասին են: Ես այստեղ ասացի, որ քաղաքական ասպարեզից, պատասխանատվությունից` հիմնավոր, թե ոչ, քաղաքական մասնակցությունից հրաժարական չեմ տալու: Կարծում եմ` այն հարցը, որ հիմա մենք քննարկում ենք, հրաժարականի հետ կապ չունի:

Հարց
Պարոն Հովհաննիսյան, ձեր ցուցակը հրապարակելուց հետո որոշ մարդկանց եւ գործընկերների կողմից դժգոհություններ հնչեցին, մասնավորապես` Կարինե Հակոբյանի անունից, Լարիսա Ալավերդյանի` նույնպես: Երկու հարց ունեմ, այդ ցուցակը ո՞վ է կազմել` քննարկումների արդյունքո՞ւմ է կազմվել, թե, ինչպես Հակոբյանն ասաց, դուք` ձեր շրջապատով: Երկրորդը` ինչպե՞ս կմեկնաբանեք այդ դժգոհությունները:

Րաֆֆի Հովհաննիսյան
Գործոններն այնքան շատ են, հատկապես քաղաքացիական եւ քաղաքական նման հավաքական ցուցակ առաջարկելու համար, որ ես կդժվարանամ համար առ համար, գործոն առ գործոն անդրադառնալ ներքին տրամաբանության հարցերին: Ընդհանուր առմամբ` կարող եմ ասել հետեւյալը. ես մեծ սիրով եւ առանց նախապայմանի կպատասխանեմ այս հարցին` հույս տածելով, որ այս նույն հարցը կտաք մյուս բոլոր քաղաքական կուսակցությունների ղեկավարներին եւ կակնկալեք նույնպիսի պատասխան իրենցից: Բոլորին` անխտիր: Նախ` ցավում եմ, որ ցուցակի նախնական` սեւագիր տարբերակի հրապարակումից հետո մեր կուսակցության վարչության քարտուղար Կարինե Հակոբյանն այնքան սուր ընկալեց պահը, որ անհրաժեշտ նկատեց հեռանալ ոչ միայն ցուցակից, այլեւ` կուսակցությունից: Սա մեզ համար կորուստ է, որովհետեւ բարձր եմ գնահատում Կարինե Հակոբյանի ազնվությունը, պարկեշտությունը, հասարակական ակտիվությունը: Սա` մեկ: Երկրորդ` պիտի ուզենայինք, որ, ինչպես ես իրեն խնդրեցի, մնար կուսակցությունում եւ պայքարեր իր տեսակետների համար: Մեր մեջ` մեկ-երկու տխուր բացառությամբ, միշտ եղել է ազատ գաղափարների, այլընտրանքային լուծումների մրցակցության միջավայր: Եվ դա «Ժառանգության» առավելությունն է եղել: Մենք պատրաստ ենք դա ապահովել նաեւ ապագայում: Բայց մի բան կա Կարինեի պահվածքի եւ խոսքի մեջ, որ առավելապես գնահատելի է. նա ունեցավ ուժը` թեկուզ ուշացած, հրապարակավ խոստովանելու, որ ինքը շատ ավելի հասարակական հատվածի գործիչ է, քան` քաղաքական-կուսակցական: Եվ իսկապես, այդ ինքնաբացահայտումը օրինակելի է, եւ ես վստահ եմ, որ Կարինե Հակոբյանը մեր երկրին, մեր հասարակությանը դեռ մեծ ծառայություններ պետք է մատուցի: Ցուցակն` ինքը, այսինքն` նախագծի հրապարակումը, եղել է իմը, բայց արդեն բոլոր համապատասխան խորհրդատվությունները կատարելով՝ թե´ կուսակցության ներսում, թե´ «Ազատ դեմոկրատների», թե´ այլ կուսակցության ներկայացուցիչների, թե´ անհատ քաղաքացիների, մտավորականների, ակտիվիստների հետ, ես ներկայացրի այդ նախագիծը ոչ որպես կատարված փաստ, այլ որպես ընդհանուր քննարկման խնդիր: Եվ այդ ընդհանուր քննարկման խնդիրը բավական փոփոխություններ ապրեց, մինչեւ անցյալ կիրակի օրը ներկայացվեց «Ժառանգության» խորհրդի դատին: Այդտեղ եղավ ամբողջական քննադատական քաղաքական քննարկում, որը տեւեց մոտավորապես 3 ժամ: Այնպես չէ, որ վարչության նախագիծ հանդիսացող ցուցակը ես ներկայացրի եւ ասացի, որ սա է, ընդունեք: Ես ասացի. «Սա է տրամաբանությունը, քաղաքական նոր փիլիսոփայություն, ընդգրկուն մոտեցում՝ «Ժառանգություն», «Ազատ դեմոկրատներ» եւ քաղաքացիական հասարակության ներկայացուցիչներ, ովքեր դառնում են միասնական մի թիմ»: Իհարկե, քննադատության տեղեր, սլաքներ կան, ամեն մեկը յուրովի է մեկնաբանում այս համարը կամ այս ձեւաչափը: Բայց տեղի ունեցավ հավաքական քննարկում՝ շատ կոշտ, շատ ամբողջական, շատ քննադատական: Իսկ երբ հարցը ներկայացվեց քվեարկության… ես կրկնեմ, այդտեղ գաղտնիք չկա, թող ոչ մեկը չասի, որ Հայաստանում չկա ժողովրդավարություն, չկա «մեկ մարդ` մեկ ձայն» հարաբերակցություն, որովհետեւ այսօր «Ժառանգություն» կուսակցության խորհուրդն է որոշելու, թե ինչ է լինելու այս ցուցակի հետ: Սա լինելու է հավաքական պատասխանատվություն, ոչ թե անհատական: Սա հավաքական պատասխանատվության ցուցակ է եւ այդպիսին էլ կլինի: Ով կփորձի տողատակով ասել, թե սա Րաֆֆու ցուցակն է` կսխալվի, որովհետեւ Րաֆֆիի ուզած ցուցակում ինքը կլիներ 21-րդ տեղում, եւ երիտասարդներն ու պատգամավորները լրիվ կլինեին առաջամասում:

Հարց
Ո՞վ է որոշել, «Ազատ դեմոկրատների» դասավորվածությունն ի՞նչ սկզբունքներով է եղել:

Րաֆֆի Հովհաննիսյան
«Ազատ դեմոկրատների» դասավորվածությունը հիմնականում որոշել են «Ազատ դեմոկրատները», դա եկել է նաեւ «Ազատ դեմոկրատների» նկատմամբ մեր հարգանքից, եւ հիմնականում այդ դասավորվածությունը որոշել են «Ազատ դեմոկրատները»:

Հարց
Պարոն Հովհաննիսյան, ցուցակի հետ կապված կա նաեւ երկու ուժերի տարբեր մոտեցման հարցը հայ-թուրքական արձանագրությունների վերաբերյալ: Ինչպե՞ս եք պատկերացնում հետագայում, ի վերջո, ինչ-որ միասնական որոշում լինելո՞ւ է այդ արձանագրությունների վերաբերյալ:

Րաֆֆի Հովհաննիսյան
Արձանագրությունների խնդիրը շատ ավելի փոքր հարց է, քան ընդհանուր առմամբ Հայաստան–Թուրքիա փոխհարաբերությունները եւ երկու պետությունների, ազգերի միջեւ հաշտեցման գործընթացը` ելնելով Ցեղասպանության եւ Հայրենազրկման ճանաչումից ու իրավունքների վերականգնման հրամայականից: Իհարկե, դուք լավ գիտեք, որ նույն ցուցակում հայտնվել են տարբեր մարդիկ, ովքեր ունեն տարբեր տեսակետներ եւ հենց մեր ցուցակի ուժը դա է: Մեր ցուցակի ուժը հենց այդ ներքին բազմակարծությունն է, այդ գաղափարների ազատ մրցակցությունը, որը բերելու է դարբնված որոշումների` թե քաղաքացիական, թե պետական, թե ազգային հարթություններում: Ես կարծում եմ, որ հիմնական տարբերությունները ներկա դրությամբ ավելի մարտավարական են, եւ դուք ականատեսը կլինեք, վստահ եմ, առաջիկա օրերի եւ շաբաթների ընթացքում միավորված, միացյալ, բովանդակային դիրքորոշումների հրապարակման: Ես կարծում եմ, որ մենք հանդես կգանք թե´ Հայաստան-Թուրքիա հարաբերություններով, թե´ Արցախի հիմնահարցով, թե´ ժողովրդավարական մարտահրավերների խնդրով միավորված, համատեղ եւ մի ձայնով:

Հարց
Ինչո՞ւ հատկապես ինքնառաջադրմամբ առաջադրվեցիք, եւ երկրորդ հարցը` մի քանի տեղամասեր կան, որտեղ «Ժառանգությունը» եւ ՀԱԿ-ն ինքնառաջադրվել են, ինչո՞ւ հատկապես Ձեր առաջադրվելուց հետո աղմուկ բարձրացավ:

Րաֆֆի Հովհաննիսյան
Չեմ կարող ասել, թե ինչու է իմ առաջադրման հետ է կապված դա, բայց ես լուծման իմ տարբերակն առաջարկում եմ, եւ հավատում եմ, որ մենք դա կկարողանանք ընդհանուր որոշման հանգել: Ես ինքնառաջադրվեցի, եւ զուտ կազմակերպչական պատճառն այն է, որ մարտի 2-ի մեր համագումարը պատվիրակեց, լիազորեց խորհրդին, որ այն որոշի ընտրությունների հետ կապված բոլոր կուսակցական հարցերը: Խորհուրդն իր լիագումար նիստը գումարեց անցյալ կիրակի օրը, իսկ իմ որոշումն էր, որպես քաղաքացի, սպասել մինչեւ վերջին օրը, տեսնել` որտեղ չկա այլընտրանք, այնտեղ ներկայացնել: Ամենահարվածային ընտրատարածքի դեպքում այլեւս իրատեսական չէր խորհրդի գումարումը, եւ մնաց ինքնառաջադրման տարբերակը:

Հարց
Ժամը քանիսի՞ն եք որոշել:

Րաֆֆի Հովհաննիսյան
Ես երեկ առավոտ զարթնեցի` գրասենյակում էի քնել, մտա համացանց, հայտնի գրազի նախադասությունը կարդացի, ինչպես շատերը, տեսա, որ այլընտրանքի վտանգ կա եւ ուզեցի առաջադրվել հենց այնտեղ, որտեղ ռիսկը մեծ է, որտեղ ճակատագրապաշտությունը դարձել է տիեզերական եւ այնպես անել, որ վերջապես գործարարը զբաղվի գործարարությամբ, հարկատուն` հարկատվությամբ եւ քաղաքական գործիչը` քաղաքականությամբ:

Հարց
Ուզում եմ վերադառնալ ցուցակին: Ինչո՞վ եք բացատրում այն, որ հասարակական սեկտորի անձինք հիմնականում «Ժառանգության» տեղերով են գալիս:

Րաֆֆի Հովհաննիսյան
Մեր կյանքում խնդիրներն ամենուր են եւ կարելի է դիտարկել դժվարությունների, հիմնահարցերի տարբեր դիպաշարեր, բայց մեր ցուցակի առնչությամբ, որի հանդեպ ես խորին հավատ ունեմ, նախընտրում եմ ասել այն, ինչ ասացի եւ սպասել մինչեւ արդյունքների ամփոփումը, որովհետեւ ասելով չէ: Իմանալով 5 տարի առաջվա մեր արդյունքը Երեւանում եւ այլուր, իմանալով նաեւ այս ցուցակի այլընտրանքի լիցքն ու ներուժը, դժվար չէ թեկուզ հրապարակված առաջին 25-ի հիման վրա եզրահանգման գալ, որ «Ժառանգությունը», «Ազատ դեմոկրատները» եւ ազատ քաղաքացիները միասնաբար նոր որակ են բերելու խորհրդարան:

Հարց
Պարոն Հովհաննիսյան, էսպիսի հարց. մենք տեսանք, որ 100% համամասնականի համար պայքարում խորհրդարանական եւ արտախորհրդարանական ընդդիմության կողքը կանգնեց նաեւ «Բարգավաճ Հայաստան» կուսակցությունը: Երբ որ դուք հիմա առաջարկություն եք հնչեցնում, որ յուրաքանչյուր ընտրատեղամասում եկեք պայմանավորվենք, որ մի թեկնածու լինի իշխանական թեկնածուի դեմ, հնարավո՞ր է, որ այս «դաշինքում» ներառվի նաեւ «Բարգավաճ Հայաստանը»: Կամ միգուցե բանակցություններ լինեն, որ նա էլ միանա ընդդիմադիր կուսակցություններին եւ բոլորով մի թեկնածու` ամեն դեպքում: Շնորհակալություն:

Րաֆֆի Հովհաննիսյան
Ինքնիշխան իմ ցանկության դեպքում` այո:

Հարց
Իսկ «Բարգավաճ Հայաստանի» ներկայացուցիչների հետ այս հարցի հետ կապված քննարկումներ եղե՞լ են:

Րաֆֆի Հովհաննիսյան
Մինչեւ հիմա` ոչ:

Հարց
Պարոն Հովհաննիսյան, նախ` ո՞վ է Ձեզ ներկայացնում Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովում, կարելի՞ է իմանալ:

Րաֆֆի Հովհաննիսյան
Արմեն Թորոսյանը եւ Ռուբեն Հակոբյանը:

Հարց
Եվ նա տեղեկացա՞վ, որ այնտեղ առաջադրվել է Նիկոլ Փաշինյանը:

Րաֆֆի Հովհաննիսյան
Նախ` հարցադրումը վերաբերում է ոչ թե Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովին, այլ…

Հարց
Հա, Ընտրատարածքային ընտրական հանձնաժողով, երբ որ տարան, չտեղեկացա՞ն, որ այնտեղ…

Րաֆֆի Հովհաննիսյան
Ուրեմն հարցը վերաձեւակերպեք:

Հարց
Ձեր ներկայացուցիչն ո՞վ է:

Րաֆֆի Հովհաննիսյան
Իմ ներկայացուցիչներն այնտեղ Հովսեփ Խուրշուդյանը եւ Մամիկոն Սարգսյանն էին, ոչ թե Արմեն Թորոսյանը: Այո: Հետո՞:

Հարց
Այնտեղ չտեղեկացա՞ն, որ թիվ 7 ընտրատարածքում առաջադրվել է նաեւ Նիկոլ Փաշինյանը: Ձեզ չզանգեցի՞ն, չասացի՞ն:

Րաֆֆի Հովհաննիսյան
Ոչ: Ուղղակի զուտ կազմակերպչական եւ մարտավարական առումով մենք որոշել էինք այնպես անել, որ հնարավորինս ժամկետին մոտ ներկայացնեինք, որ հետո չլինեին այլ տեսակի անակնկալներ` արդեն պատվերների շրջանակներում: Եվ այդտեղ հանձնեցին, եւ երբ որ արդեն ինձ տեղյակ պահեցին ժամը 7-ի կողմերը, որ արդեն հանձնված են թղթերը, այդ ժամանակ արդեն տեղեկացված էի: Բայց այն պահին, երբ իրենք ներկայացրել էին թղթերը, նոր են իմացել:

Հարց
Պարոն Հովհաննիսյան, ընդհանրապես «Ժառանգությունը» միշտ դիտարկվել է որպես այլընտրանք այն ընտրողների համար, ովքեր դեմ են ներկա իշխանությանը, եւ դեմ են եղել նաեւ նախկին իշխանությանը` Լեւոն Տեր-Պետրոսյանի ղեկավարության ժամանակ: Այս դեպքում մտավախություն չկա՞, որ միավորվելով` դուք կորցնում եք ձեր` այլընտրանք լինելու այդ առավելությունը, այսինքն` ձեր կուսակցական ցուցակի մեջ մի քանի մարդիկ կան, ովքեր նախկին իշխանության ներկայացուցիչներ են. նույն Մասիս Այվազյանը, որը եղել է փոխոստիկանապետ, հայտնի է, որ նույն կերպ են աշխատել, ինչպես հիմա:

Րաֆֆի Հովհաննիսյան
Շատ լավ, շնորհակալություն: Ուրեմն ձեր ասած համաքաղաքացին եղել է ոչ միայն նախկին փոխոստիկանապետ, եղել է նաեւ նախկին քաղբանտարկյալ: Այսինքն` եթե մտնենք նախկինների դաշտը, բոլորս էլ, այսպես թե այնպես, նախկին ենք: Հիմա խնդիրը հետեւյալն է. եթե ցուցակը` անձնական, թե հատվածական, կամ անգամ լրագրողական դիտանկյունից դիտարկեք այդ չափանիշով, դուք կարող եք գտնել մարդիկ, ովքեր ծառայել են եւ մոտ են եղել թե առաջին, թե երկրորդ, թե երրորդ իշխանություններին` այս կամ այն չափումով: Եթե դա է ձեր նախընտրած չափորոշիչը: Ես ասում եմ, որ նրանք, ովքեր եկել են «Ժառանգության» միացյալ ցուցակ, եկել են փոխված, եկել են փոխվելու համար, եւ իրենց ու մեր երկրի այլընտրանքը տեսնում են նոր Հայաստանի եւ նոր իշխանության միջոցով, որտեղ հարգելով հանդերձ երեք նախագահներին եւ երեք իշխանություններին, նաեւ քննադատելով իրենց, նորը պետք է: Եվ ես կարծում եմ, որ ցանկացած մարդ, ով գտնվում է ցուցակում, կստորագրի այդ նոր այլընտրանքի հրամայականի տակ:

Հարց
Պարոն Հովհաննիսյան, դուք ասացիք, որ գնահատում եւ հարգում եք Նիկոլ Փաշինյանի որոշումը, ինչը չի կարելի ասել Նիկոլ Փաշինյանի մասին, որովհետեւ նրա հայտարարության մեջ ուղղակի դատապարտող շեշտադրումներ կային: Դուք չե՞ք հոգնել անընդհատ անպատասխան մեծահոգության դրսեւորումներից:

Րաֆֆի Հովհաննիսյան
Չեմ հոգնել:

23 մարտի 2012թ.
Երեւան